Mijn favoriete kunstwerk uit de tentoonstelling Arti in oorlogstijd was het nationaalsocialistische werk Engel der gerechtigheid, ook wel Engel der wrake genoemd. Dat het mijn favoriet is, heeft niet zozeer te maken met de artistieke kwaliteiten en zeker niet met de inhoud, maar juist met het bijzondere verhaal dat achter dit schilderij schuilt. Het is een werk waarbij lange tijd geprobeerd is om het weg te schrijven uit de Nederlandse geschiedenis. Decennialang werd het werk ‘vastgehouden’ in het depot van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Vandaag de dag vindt de Rijksdienst, net als wijzelf, dat het goed is om het schilderij te tonen, mits in de juiste context en voorzien van uitleg.

Het werk werd geschilderd door NSB’er en voormalig Arti-lid Henri van de Velde. Hij schilderde het in 1942 in opdracht van het nationaalsocialistische kunstdepartement. Het werk werd aangekocht door de voorman van dit departement, Ed Gerdes, die tevens lid was van Arti et Amicitiae. Dat het werk ‘fout’ is, staat in dit geval buiten kijf. Dat maakt het werk echter niet minder interessant: het geeft de stemming weer onder nationaalsocialisten. De geschiedenis kent vele kleuren en in het geval van de Engel der gerechtigheid is de zwarte pagina van de geschiedenis van collaboratie tijdens de bezetting in kleur vastgelegd.

Eline Kortekaas